Rıza Nur

Rıza Nur (1879–1942), Türk siyasetçi, doktor, yazar ve tarihçidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemleri ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında etkin rol oynamış, çok yönlü bir entelektüel olarak iz bırakmıştır. Sinop'ta doğan Rıza Nur, tıp eğitimi aldıktan sonra hekim olarak çalışmış ve özellikle halk sağlığı alanında önemli katkılarda bulunmuştur. Ancak onun asıl tanınırlığı, siyaset ve yazı hayatındaki faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır.

Rıza Nur, 1908'de II. Meşrutiyet'in ilan edilmesiyle birlikte siyasete atılmış ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılmıştır. Osmanlı Mebusan Meclisi'nde milletvekili olarak görev yapmış, aynı zamanda Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sırasında sağlık alanındaki hizmetleriyle öne çıkmıştır. Savaş yıllarında askeri doktor olarak çalışmış ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yürütmüştür.

Siyaset sahnesinde en önemli rolü, Kurtuluş Savaşı sonrasında olmuştur. Rıza Nur, Lozan Antlaşması görüşmelerinde Türk heyetinde yer almış ve bu tarihi süreçte aktif rol oynamıştır. Ancak Lozan sonrası Mustafa Kemal Atatürk ve Cumhuriyet kadrolarıyla yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle siyasetten çekilmiş ve geri planda kalmıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarında gözden düşen Rıza Nur, hayatının geri kalanını büyük ölçüde Fransa ve Mısır’da sürgün ve inziva içinde geçirmiştir.

Yazı hayatında ise en dikkat çeken eseri, kapsamlı bir şekilde kaleme aldığı "Türk Tarihi" adlı çalışmasıdır. Bu eser, Türklerin tarihini geniş bir perspektiften ele almış ve Türk milliyetçiliği açısından önemli bir kaynak olarak kabul edilmiştir. Aynı zamanda, hayatı boyunca tuttuğu notlar ve yazdığı hatıratlar da döneminin siyasal ve sosyal olaylarına ışık tutan önemli belgelerdir. Ancak bu eserler, zaman zaman sert ve eleştirel üslubu nedeniyle tartışmalara yol açmıştır.

Rıza Nur, hayatı boyunca hem doktor hem siyasetçi hem de yazar olarak Türk tarihine önemli katkılar sunmuştur. 1942 yılında İstanbul’da vefat eden Rıza Nur, geride bıraktığı tartışmalı hatıraları ve tarihî çalışmaları ile Türk siyaset ve düşünce tarihinde iz bırakan isimlerden biri olarak anılmaktadır.

Yayınevimizden neşredilen eserleri: